حقوق فرهنگی-اجتماعی زن در دیوان 5 شاعر جاهلی از جنبه مثبت و منفی (طرفه بن العبد،حارث بن حلزه،عمرو بن کلثوم،زهیر بن أبی سلمی و عنتره بن شداد)

چکیده در جهان آفرینش وجود همه مخلوقات مظهر و تجلی گاه قدرت مطلق آفریدگار آنهاست، اما در این میان زن با تمام ویژگی های خاص روحی و جسمی اش یکی از زیباترین، پیچیده ترین و لطیف ترین این مخلوقات است که آفرینش او به نحو أکمل مفسّر صفات جمال خداوندی است. به همین دلیل وجود زن همواره الهام بخش طبع زیبا اندیشان و زیبا پسندان عالم بوده است. موضوع زن در هر دوره از ادبیات عربی زمینه ای است که می توان از جنبه های گوناگون به آن پرداخت. حقیقتی که نگارنده را برآن داشت که موضوع حقوق فرهنگی- اجتماعی زن در اشعار عصر جاهلی را برای رساله ی پژوهشی خویش برگزیند این است که عده ای از منتقدان و پژوهشگران بر این باور و اعتقادند که چهره زن قبل از اسلام در هاله ای از تاریکی و ابهام مانده است و زن جاهلی نتوانسته است شخصیت واقعی خویش را به اثبات برساند و این اجازه از سوی مردان به او داده نشده است. از سوی دیگر او به عنوان کالایی در خدمت مردان بوده است. اما با جستاری در منابع موجود و احوال زنان جاهلی می توان دریافت که چهره زن در دوره جاهلی آنچنان که باید منعکس نشده است. زن به عنوان یکی از عناصر مهم در سرتاسر شعر روزگار جاهلی عرب مطرح بوده است. در شعر جاهلی با پیدایش موضوع تشبیب و تغزل در آغاز قصیده، زن با تصویری عاطفی و به بهانه جلوه گاهی برای عشق ورزی نمایان می شود. پژوهش حاضر با عنوان « حقوق فرهنگی– اجتماعی زن در اشعار 5 شاعر جاهلی از جنبه مثبت و منفی »، در چهار فصل به انجام رسیده است: در فصل اول به معرفی عصر جاهلی پرداختیم. در فصل دوم، شعر این عصر مورد توجه قرار گرفت و در همین راستا شرح مختصری از زندگی 5 شاعر مورد نظر در این پژوهش، یعنی طرفه بن العبد، حارث بن حلّزه، عمرو بن کلثوم، زهیر بن أبی سلمی و عنتره بن شدّاد ارائه شده است. در فصل سوم کلیاتی پیرامون زن و جایگاه او در عصر جاهلی ذکر شد و در نهایت فصل چهارم، فصلی است که سیمای زن در اشعار این5 شاعر جاهلی را به ما می نماید. بعد از مطالعه و بررسی به این نتیجه رسیدیم که در برخی از اشعار این 5 شاعر، زن سنبل محبت و دلبستگی و در برخی از آنها مایه ی عذاب شاعر و گاه سرزنشگری بیزاری آور دیده می- شود. از همین روی حقوق و اساسا نقش و سیمای وی از هر دو جنبه مثبت و منفی قابل ارزیابی است. واژگان کلیدی: زن، شعر جاهلی، حقوق، فرهنگ قوم عرب، جامعه عرب پیش از اسلام.